De W E R E L D E N van I J S B R A N D |
De W E R E L D E N van I J S B R A N D |
 |
Broer Kees is 'op vrijersvoeten' en heeft een kennismakingsadvertentie geplaatst in de Groene. Onder de reacties op de advertentie van deze 'jonge artiest' is een van Emmy van der Linden, die toevallig een kamer deelt met de zuster van Hans Brinckmann. Zij zijn beide verpleegsters in het Diakonessen-ziekenhuis waar ze behoorlijk achter de vodden worden gezeten door dictatoriaal aangelegde hoofdverpleegsters. Het is niet liefde op het eerste gezicht maar ze hebben voldoende aanknopingspunten voor een relatie.
Henk Heithuis woont nog steeds bij hen en heeft voortdurend geld te kort. IJsbrand leent hem vier duizend gulden die hij nooit terug zal zien. Henk zoekt een kamer om zelfstandig te wonen en vindt die op de Prinsengracht.
Moeder bezoekt haar zuster Rens eens per week op donderdag om televisie te kijken. Heel Nederland zit dan, aan wat de kwelbuis genoemd wordt, om een toneeluitvoering te bekijken.
In maart is de kogel door de kerk: het slecht lopende kantoor Kobe moet zo spoedig mogelijk gesloten worden ! Voor de afwikkeling zal een ruime periode uitgetrokken worden.
IJsbrand heeft Dik van Brummen thuis te logeren. Hij is toegevoegd aan het veel beter lopende Osaka kantoor, maar zoekt nog een woning voor hem en zijn aanstaande, Brenda. IJsbrand kent hem nog goed uit Hong Kong. Ze zijn allebei religieus bevlogen, maar de herboren Dik en de kritisch-zoekende IJsbrand hebben volledig andere gezichtspunten. Toch kunnen ze goed met elkaar opschieten aangezien ze beide over een voldoende dosis humor beschikken.
 |
IJsbrand's enthousiasme voor de pep-cursus van de Teleologische Association is danig geluwd. Hij heeft een taperecorder-correspondent gevraagd eens uit te vinden wat er nu allemaal waar is van de beweringen van Mr. Furr dat hij de mens geheel kan vernieuwen. Na zijn cursussen zouden zij geen bril meer hoeven dragen en ook al niet meer grijs worden. Hij was er zelf een levend voorbeeld van. IJsbrand's Amerikaanse correspondent ging op bezoek bij Furr die aan het strand woonde en juist met een aantal jonge mensen zou gaan zwemmen. Hij kon meegaan en zich in de badkamer verkleden. Daar trof hij een flesje haarkleurmiddel aan waarmee Furr zijn grijze haren wist te verdoezelen. Toen hij hem een artikeltje wilde laten lezen ging dat niet zonder bril. Een koude douche en een les niet meer in Amerikaanse blah, blah, blah te trappen.
Zijn geloof in de Theosofie is ook al danig verflauwd. Wat hij eerst dacht een vernieuwende beweging te zijn, die heilige godsdienstige huisjes omver haalde, blijkt toch zelf ook een beetje vastgelopen te zijn in dogmatisme. Zen Boeddhisme heeft nu meer zijn belangstelling.
Ook een experiment schuwt hij niet. Hij leest een artikel over leren tijdens het slapen en ziet dat ook als een uitkomst voor zichzelf. Engelse piloten deden dat tijdens de oorlog om vlug de taal op te steken van het vijandige gebied waar zij over vlogen. Hij bestelt een kussenluidspreker, continuous loop cassette, spreekt een passage uit Shakespeare in en hoopt dat de volgende morgen uit het hoofd te kennen. Niets van dat alles, hij wordt wakker met een punthoofd van slapeloosheid en besluit het volledige 'To be, or not to be' maar te laten voor wat het is !
Hij leest ook Aldous Huxley's 'Through the gates of perception' en wil ook wel eens de geweldige bewustzijnsverruiming met mescaline, die de auteur beschrijft, mee maken. Hij gaat proberen het spul in handen te krijgen door bemiddeling van een Subud dokter, maar slaagt er niet in (tot ............1964).
Hans en IJsbrand worden benaderd door een verslaggever van de Mainichi krant voor een interview. Zij publiceren een serie: 'Kansai Personalities, en hebben van de Nederlandse kanselier, Nico van Zelm, al een stukje geplaatst. Die heeft op zijn beurt hun namen doorgespeeld aan de verslaggever.
 |
IJsbrand gaat vaak bij Nico op bezoek die niet ver van zijn huis woont. Huishoudster Yoshikosan waakt over hem en kookt zijn maaltijden. Via haar heeft Nico een prachtige collectie houtbloksneden en borduurwerken weten te vergaren. Hij heeft ook contact met blinde studenten. IJsbrand nodigt ze een middagje uit om op zijn gazon van Okamurasan's heerlijke taarten te smullen.
Er komt nog een andere, viervoetige, gast. De bediende Okamurasan treft een verwaarloosd hondje in de buurt van het huis aan en neemt hem mee. IJsbrand wil hem wel verzorgen, maar niet binnenshuis laten wennen aangezien hij weet dat hij daar niet al te lang zal blijven wonen. Besloten wordt dat hij de naam Jiro - afkorting van Y.Rogge - zal dragen. Hij krijgt een mooi hondenhok. Toch hecht de hond zich aan IJsbrand die zondagmorgens heerlijk urenlange wandelingen met hem maakt in de heuvels achter het huis.
 |
Tetsuya Tatebe is nog lang niet hersteld van zijn TBC. IJsbrand nodigt hem uit bij hem te komen kuren. Het is aangenaam gezelschap. Ze bezoeken samen een uitvoering van het Leningrad Philharmonisch orkest. Tetsuya is diep onder de indruk van Tsjaikovsky's zesde symfonie. Ze doen ook samen regelmatig latihan. Ze weten ook Hans Brinckmann te overreden zich te laten openen. Hij komt drie maal per week latihan doen. Helaas helpt het hem niet van zijn maagproblemen af.
Plotseling wordt bekend dat Reind Bakker van het Osaka kantoor door de politie is verhoord en gevangen genomen, Dit alles als gevolg van het uitkomen van een slim trucje van Veldhuyzen om de Japanse deviezenbepalingen te omzeilen. Een onvoorzichtigheidje van een client brengt dit in de openbaarheid. Reind wordt een paar dagen tussen criminelen opgesloten zonder dat hij contact met de buitenwereld mag onderhouden, zelfs niet met een advocaat.
 |
De Nederlandse consul de Roos wordt ingeschakeld. Hij heeft nogal wat gewicht in zijn positie van deken van het lokale corps diplomatique. Tenslotte wordt Reind vrijgelaten nadat Veldhuyzen een letter of apology heeft moeten afgegeven. Ook wordt in aanmerking genomen dat het maar om een betrekkelijk klein geldbedrag gaat en de Japanse economie niet benadeelt.
Het is wel opmerkelijk dat de Amerikaanse bezettingsautoriteiten het de Japanners, als overwonnene, vrijlaten om allerlei restrictieve maatregelen in te voeren. Ook de belasting autoriteiten leggen bedrijven het vuur aan de schenen, naar het schijnt de buitenlanders in het bijzonder. Tegelijkertijd voert Japan een agressieve exportpolitiek en bepleit in het buitenland allerlei invoerfaciliteiten voor haar producten, zich voordoende als een arme onderontwikkelde natie. Terzelfdertijd verhindert ze echter praktisch elke import van producten uit het buitenland door torenhoge invoerrechten te heffen, hetgeen nog verergerd wordt door het bestaande gesloten distributiesysteem, dat buitenlandse goederen nauwelijks laat distribueren.
Een reep van Houten chocolade is b.v. wel verkrijgbaar maar een aantal malen hoger geprijsd dan in Nederland, waardoor ze nauwelijks verkocht worden. Philips omzeilt dit door een partnerschap met de electronicagigant Matsushita aan te gaan.
Vreemd genoeg doorzien andere landen deze strategie niet, ondanks het feit dat velen van hun onderdanen ondraaglijk veel leed door de Japanners is aangedaan. Het gevolg van hun slappe houding is dat in de toekomst hun eigen industrieën geruïneerd zullen worden door de ongehinderde import van goedkope Japanse producten, die ook nog beter blijken te zijn dan de hunne.
Bericht komt binnen uit Nederland dat moeder's zuster Gré en haar man Hill Goedheer een ongeluk bij Lyon hebben gehad. Zij hebben Portals Nous op Mallorca als woonplaats gekozen en rijden vaak op en neer naar Nederland. Op een gegeven ogenblik wil Gré dat Hill de auto stil zet voor een sanitaire stop. Hij raadt haar dat af op de drukke verkeersweg, maar moet toch toegeven. Prompt knalt er een vrachtwagen op hen met als gevolg dat de auto total loss wordt gereden. De Goedheers zijn een echtpaar dat voortdurend in dit soort situaties verzeilt raakt.
Moeder zelf bezoekt nu een in Amsterdam opgerichte Subud groep die bij familie Keasberry op het Boerhaveplein tezamen komt. Kees waagt zich ook aan autorijlessen.
 |
De gevangenneming van Reind Bakker zit de Nederlandse staf niet lekker. IJsbrand verwijt Veldhuyzen dat hij veel te veel risico's neemt met zijn foefjes. Hij dreigt Veldhuyzen zelfs hem een brief te schrijven met zijn bezwaren, met een afschrift naar de directie. Veld op zijn beurt dreigt hem over te plaatsen. Zo ver komt het niet als het Veld duidelijk wordt dat de andere stafleden er hetzelfde over denken. IJsbrand is toch al nijdig omdat hij een verwijt van de directie kreeg een veel te hoog krediet verleend te hebben aan een Chineze onderneming die failliet ging. IJsbrand had echter Veld hier al tijdig voor gewaarschuwd en niet achter de lening gestaan.
Trouwens de positie van de Chinese contactman Liang komt hierdoor ook aan het wankelen. IJsbrand en Reind hadden hem tegen een hoog interest percentage privé geld geleend. Ze konden er nu ook naar fluiten. Stom!
 |
Veldhuyzen heeft groot ontzag voor de Nederlandse consul de Roos. Die houdt IJsbrand de hand boven het hoofd, ook al omdat hij bevriend is met zijn rechterhand, de kanselier Nico van Zelm. Hij wordt van tijd tot tijd uitgenodigd voor avonden die de consul geeft voor het corps diplomatique. Dan vertoont de Roos zijn dia's stuk voor stuk met ellenlange verklaringen. Zijn vrouw, een begaafd pianiste, speelt dan ook piano, bij voorkeur een muziekstuk dat de geprojecteerde houtsneden van de gezichten op de Mt. Fuji van Hokusai begeleidt. (De Roos heeft een grote verzameling houtsneden opgebouwd in de loop der jaren en reist daarvoor met zijn chauffeur stad en land af,). Zo'n avond kan wel eens taai en slaapverwekkend worden. Hoe dan ook, zijn goede verhouding met de Roos beschermt IJsbrand tegen eventuele grillen van Veldhuyzen.
Wat zijn verliezen betreft: IJsbrand kan wel tegen een stootje. Hij heeft altijd zijn geld in aandelen belegd en boert daar niet slecht in. Hij is een van de weinigen in de bank die aan die vorm van geldbelegging doen. De anderen zetten hun geld liever op een spaarrekening, voorzover ze iets van hun salaris overhouden.
Hij zint nu echter op geheel iets anders - een huis kopen in Amsterdam. Die zijn relatief goedkoop tussen de 50.000 en 100.000 gulden. Hij vraagt zijn moeder en broer om daar eens naar te gaan speuren.
Op een geheel ander vlak krijgt hij contact met een Ouspensky volgeling, Segal, uit New York. Hij is naar Japan gestuurd door Mme. Ouspenskaya om de mogelijkheden te exploreren om het boek van haar man 'The psychology of man's possible evolution' in het Japans te laten verschijnen. IJ wijst hem op de problemen met Japanse uitgevers. Het valt hem intussen op dat hij moeilijk met Segal over spirituele zaken van gedachten kan wisselen buiten het jargon van de Gurdjieff groep om. Segal moet het zelf maar uitzoeken, besluit hij.
Eind juli '58 nadert de sluiting van het kantoor. De huur is opgezegd. Een aantal klerken zijn naar Osaka overgeplaatst, maar toch moeten er nog 24 de wacht worden aangezegd. Er wordt naarstig gezocht naar plaatsing op kantoren van cliënten. Zo wordt het aantal gedupeerden drastisch teruggebracht. Bovendien kunnen zij met een getuigschrift van een buitenlandse bank ook zelf wel iets vinden. Het meubilair stelt weinig voor. Een deel wordt aan klanten verkocht. Het archief van het kantoor moet voor dertig jaar bewaard worden. De stukken worden in grote blikken trommels gesoldeerd en voor dertig jaar opgeslagen.
 |
Op een ochtend krijgt IJ een telefoontje van het consulaat. Er is een jongeman, Janwillem van de Wetering, aangekomen die in training wil gaan bij een Zen Boeddhistisch klooster in Kyoto onder leiding van Mrs. Ruth Sasaki en of IJ hem niet wil ontmoeten gezien zijn belangstelling in die richting. Het blijkt een knappe jongen te zijn, die met grote ogen zijn doel in het vizier houdt. Hij komt oorspronkelijk uit Zuid-Afrika en heeft veel gereisd. Hij is spiritueel/filosofisch bevlogen en reisde naar Londen om daar filosofie te studeren. Een Boeddhistisch voorman, tevens rechter (die ook eens ten onrechte iemand ter dood veroordeelde), Christmas Humphries, vertrouwde hem toe dat wat hij zocht niet gevonden kan worden in een academische studie. Hij had Mrs. Sasaki, weduwe van een Zen priester, ontmoet. Hij raadde JanWillem aan bij haar in Japan een training te volgen.
 |
IJsbrand lijkt het een hachelijke onderneming toe, ook al gelet op de gestrengheid die voor zo een opleiding geldt. Zou hij niet voor iets eenvoudigers als Subud opteren? Nee, Janwillem is vastbesloten om het drie jaar uit te proberen.
IJsbrand tracht hem later nog eens in zijn tempel complex te bezoeken. Mrs. Sasaki zendt hem weg, want ze zouden juist op een tochtje gaan. Althans dat moet hij geloven want Janwillem krijgt hij tot zijn chagrijn helemaal niet te zien. Na een jaar zal die daar de handdoek in de ring gooien.
In Nederland weten ze wel iets anders voor IJsbrand. Ze hebben contact gekregen met een Hr. van der Drift van Actueel films, een film-distributeur in Amsterdam, die plannen heeft om een film over het leven van Rembrandt te maken. Als IJsbrand bereid is er een vijftig duizend gulden in te stoppen mag hij mee doen in de een of andere capaciteit. IJsbrand als bankier, moet wel even slikken om dit bedrag te steken in een maatschappij die maar tien duizend gulden kapitaal heeft. Hij wil niet hoger dat 25.000 gaan en is Rembrandt niet te ambitieus? Van der Drift stelt dan voor Simon Vestdijk's 'De dokter en het lichte meisje' te verfilmen. IJsbrand kan niet warm lopen voor dat boek. Na veel deliberatie wordt het plan toch maar op de lange baan geschoven.
 |
 |
IJsbrand heeft uit Amerika het boek van G.M.Williams: 'Mme Blavatsky, Priestess of the Occult' besteld. Daarin wordt niets heel gelaten van zijn bewierookte leidsvrouw. Veel over de Theosofie wordt IJsbrand duidelijk als hij details over de ontstaansgeschiedenis leest, die in de Theosofische literatuur verzwegen wordt. Hij heeft al eens contact gehad met een Theosoof, Dr. H. Groot, die 'Plato en zijn betekenis voor deze tijd' schreef. Tijdens een onderhoud met hem in Engeland werd wel duidelijk dat hij ook kritisch stond tegenover de beweging. Hij heeft zijn mening niet onder stoelen of banken gestoken en tenslotte zelfs zijn lidmaatschap opgezegd. Hij heeft er een artikel over geschreven, waarin hij hamert op het feit dat nieuwe ideeën, zoals in de Theosofie, nooit los staan van andere geestesstromingen in een bepaald tijdvak.
IJsbrand zelf heeft ook al een artikel klaar dat het duistere verleden tot onderwerp heeft en haar invloed op de ontwikkeling van bepaalde dogma's. Ze besluiten hun beider visie aaneen te smeden tot één manifest en die naar gedelegeerden te sturen op een congres dat binnenkort gehouden zal worden. Het behelst een oproep om de gehele filosofie onder de loupe te nemen en in het reine te komen met de verborgen duistere ontstaansgeschiedenis.
Ze krijgen er nooit een reactie op. Maar moeder wordt vanaf dat moment als een paria in de Nederlandse Theosofische gelederen behandeld. Het leidt tot een definitieve breuk. Dat laat IJsbrand koud, maar hij is wel teleurgesteld in de geringe flexibiliteit van geest die de grote voorgangers van de beweging blijken te hebben.
 |
In november komt de onheilstijding dat Henk Heithuis met een auto, gereden door een Amerikaanse vriend, op 28 oktober ' 58 tegen een rotsblok bij Leiden te pletter is gereden. Er was juist zicht gekomen op een veelbelovende procedure tegen de mensen die verantwoordelijk waren voor zijn castratie. Het Parool was bereid gebleken er een artikelenserie aan te wijden.
Dit alles wordt nu in de kiem gesmoord. IJsbrand kan naar zijn lening fluiten! Kees doet een opvallende ontdekking als hij de volgende dag de kamer van Heithuis op de Prinsengracht bezoekt. Hij vindt de kamer geheel ontruimt. Alle stukken die verband houden met zijn proces zijn verdwenen. Volgens de hospita zouden die door een officieel aandoend persoon opgehaald zijn. Hij zal er nooit achter komen wie dat was, maar de verdwijning komt wel een aantal beklaagden zeer gelegen!
IJsbrand heeft altijd een broertje dood gehad aan een bril te moeten dragen. Er wordt reclame gemaakt voor contactlenzen. Die zouden nu zo verbeterd zijn dat ze een reëel alternatief voor brillen dragen zouden zijn. IJsbrand laat zich een paar aanmeten. Ze moeten worden ingebracht na de ogen met bella donna ingedruppeld te hebben. Dan volgt een gewenningsproces. Maar IJsbrand kan die glazen lensjes niet in de ogen velen en er dus ook niet aan wennen. Hij gooit tenslotte de handdoek in de ring, ook al omdat mensen hem verzekeren dat hij er met bril 'interessanter' uitziet !
Hans Brinckmann loopt al een tijdje met de ziel onder de arm rond nadat zijn vroegere vriendin een andere vriend heeft gevonden. Hij heeft via zijn Japanse vrienden in Kyoto kenbaar gemaakt dat hij een vriendin zoekt. Uiteindelijk komen zij met een meisje, Toyoko Yoshida, op de proppen. Zij lijkt de ideale kandidaat en komt uit een voorname familie uit Nagoya. Zij is al door veel Japanse jongelieden het hof gemaakt, maar zint op een relatie met een Westerling, aangezien ze zich meer verwant voelt met die cultuur. Er wordt geheel volgens de regels een kennismakingsbijeenkomst gearrangeerd en dat klikt onmiddellijk. Daarna maakt hij zijn opwachting bij de familie voor wie dit allemaal een hoogst ongebruikelijke relatie is. Niet lang daarna volgt de verloving.
 |
IJsbrand heeft een Amerikaans Subudlid te gast. Het is de directeur van het San Francisco Gemeentelijk Museum en tevens regisseur van het experimenteel toneel aldaar. Er zit aanstormend talent in zijn klas waaronder Jack Kerouac en anderen die later bij de Esalen groep onderdak zullen vinden. David Hunter is in Japan om daar het klassieke toneel te bestuderen, in het bijzonder Noh, waar hij nog veel van denkt op te steken. Hij blijft een maand en vertrekt dan naar Hong Kong, waar hij Dolf Knul ontmoet, die zeer van hem onder de indruk is.
 |
IJsbrand zal niet lang meer in zijn mooie huis kunnen blijven. De lease zal binnenkort aflopen en niet verlengd worden. Hij houdt een afscheidsreceptie voor de Nederlandse buren. Dan wordt zijn boeltje gepakt in bijna veertig colli door de Japan Express, klaar voor verscheping naar Tokyo.
Op de valreep verklaart Veldhuyzen tegenover Hans Brinckmann dat IJsbrand beter in de film door kan gaan. Hij is zelfs bereid een twintig duizend gulden in zijn onderneming te steken! Maar zo ver is IJsbrand nog niet.
Hij zal ook afscheid moeten nemen van zijn bediende. Volgens de gewoonte biedt hij hem aan een maand salaris per jaar diensttijd te betalen. Dat vindt Okamura te magertjes. Hij heeft plannen om een kruidenierszaak, de Hinomaru Grocery in de Yamamoto-dori in Kobe over te nemen. IJsbrand betaalt hem tenslotte de dubbele som.
Ook voor Jiro, de hond, moet een oplossing gevonden worden, want Okamurasan kan hem niet hebben. IJsbrand looft tien duizend yen uit aan degene die hem goed verzorgen wil en inderdaad duikt er een Japanner op die dat aanbod aanvaardt. Als IJsbrand maanden later op een markt loopt voelt hij een gekwispel aan zijn been. Het is Jiro die in uitzinnige vreugde zijn baas heeft herkend. Zijn nieuwe baas kijkt lachend toe. IJsbrand voelt zich schuldig Jiro in onbekende handen achtergelaten te hebben, maar hij kon niet anders.
In Engeland heeft Bennett een boek over zijn ervaringen in Subud geschreven: 'Concerning Subud'. Het is in het Japans vertaald en uitgegeven, gefinancierd door IJsbrand. Er melden zich nu tientallen belangstellenden aan. In Osaka wordt een groep opgericht waar IJsbrand ook als helper optreedt. Sinds hij dat doet voelt hij dat de latihan veel sterker in hem werkt.
Veel werk is er niet meer in Kobe in november, voor IJsbrand mooi tijd om er eens tussenuit te knijpen en een vakantie in Hong Kong te nemen. Hij kan daar bij Dolf en Fay Knul logeren. Dolf was in 1956 met Fay Macdonald getrouwd. Zij maken allerlei tochtjes, maar daarnaast brengt IJsbrand als alle toeristen zijn tijd door met inkopen doen. Daarbij laat hij zich verschillende kostuums aanmeten, gemaakt van prachtige Dormeuil Schotse stoffen.
Hij bezoekt de Subud groep daar ook natuurlijk. De gehele Theosofische loge heeft zich in Subud laten openen. Hij heeft lunch met hoofdcommissaris van politie Maxwell, die bekent dat hij drie jaar geleden fout was met Subud af te wijzen. Hij heeft zich nu ook laten openen.
 |
Vanaf begin 1959 logeert IJsbrand eerst tijdelijk bij Hans Brinckmann en later bij Hans en Joke van Rossum die al latihan bij hem deden. Hans van Rossum werkt bij een dochterorganisatie van de bank, de Nederlandse Verkoop Organisatie.
Het gaat niet zo best met Dik van Brummen, die onlangs getrouwd is. Behalve dat hij het aan de rug heeft is hij ook in psychische problemen geraakt. Het boterde ook al niet zo goed tussen hem en Veldhuyzen die zijn religieuze bevlogenheid 'egoïstisch' noemt. de verergering van zijn toestand komt heel onverwacht voor iedereen. In maart '59 moet hij terugvliegen naar Nederland voor behandeling. Later zal hij aan een tumor in de hersenen geopereerd worden. Ze zullen weinig meer van hen horen.
Er ontstaat daardoor een personeelstekort, hetgeen weer een uitstel van vertrek naar Tokyo met zich meebrengt, totdat er vervangende staf is aangekomen. De staf bestaat nu uit Veldhuyzen, Blankvoort die zich inwerkt, Hans Brinckmann en Ton de Haan.
 |
IJsbrand rijdt elke dag met Hans in de auto mee naar kantoor vanuit zijn mooie grote huis in Sakasegawa. HIj voelt zich helemaal thuis bij het sympathieke gezin. Er wordt veel gefilosofeerd en muziek beluisterd, in het bijzonder Don Giovanni, die Hans op zijn Webcor wire-recorder heeft staan. Ze bezoeken ook samen een uitvoering van die opera. In de weekends zijn er lange wandelingen, bezoeken tempels en zwemmen als het warm is. Joke geniet van haar huis en werkt veel in de tuin.
Van de directie krijgen ze een verzoek om een bedrijfsprognose te maken. Veldhuyzen antwoord dat er nog wel mogelijkheden in Japan liggen, maar die mening wordt niet algemeen gedeeld.
Reind Bakker neemt als eerste zelf ontslag. Hij ziet als vele anderen de toekomst van de bank niet meer zitten. Hij wil zich op import- en exportzaken richten. Eildert Kloppenburg van de Nederlandse Verkoop Organisatie is misschien ook van de partij. IJsbrand vraagt zich ook al af of hij niet ontslag moet nemen om als cineast in Hong Kong op te treden. Reind richt zich allereerst met een andere compagnon, Collins, op de fabricage van plastic voorwerpen. Dat zal hem geen windeieren leggen.
 |
In februari 1959 neemt IJsbrand drie dagen vrij om naar Tokyo te gaan. Pak Subuh zal daar vanuit Hong Kong aankomen. Hij heeft daar bij Col. Maxwell gelogeerd. Subuh zal op Haneda vliegveld op 9 februari aankomen. Hij logeert in het geriefelijke Shinagawa Prince Hotel.
Op het nieuws zijn er honderden Japanners op komen dagen die allen terstond geopend willen worden door de Javaanse guru. Er zijn ook geestelijke leiders die zeggen voortekenen te hebben gekregen van het bezoek. Een verlaat zelfs plotseling een vergadering en loopt intuïtief naar het gebouw van de bijeenkomst.
Pak Subuh komt helaas te laat aan om hen te ontmoeten. De volgende dag houdt hij een toespraak in het Indonesisch, dat weer in het Engels vertaald moet worden en daarna weer in het Japans, zodat het een eindeloze tijd duurt. In de verte dringt het gedreun van treinen tot hen door. De verdieping die zij in allerijl hebben kunnen huren ligt dicht bij een spoorwegstation. Het mag allemaal het belang van de gebeurtenis niet bederven. De toegestroomde Japanners, waaronder een Shinto priester, worden in ploegen 'geopend'. Sommigen rapporteren wonderbaarlijke verschijnselen.
 |
IJsbrand woont samen met zijn gasten in hetzelfde hotel. Onder hen is Alice Kent. Zij is de zuster van John Cooke, een belangrijk en vermogend man op Hawaii, die echter verlamd is en zich slechts in zijn rolstoel kan voortbewegen. Hij zal Pak Subuh's bezoek aan Amerika financieren.
Het gezelschap maakt autotochtjes o.a. naar Kamakura om daar de grote Daibutsu Boeddha te bewonderen.
 |
 |
In maart is voor Hans Brinckmann de grote dag aangebroken van zijn huwelijk met Toyoko. Consul de Roos heeft zijn huis beschikbaar gesteld voor de receptie en gelukkig is het prachtig weer. IJsbrand is ´best man´. Het is maar goed dat Hans nauwlettend toekijkt of hij geen steek laat vallen.
Uit Indonesië komt het bericht dat de kantoren daar gesloten moeten worden. Veertig man van de Nederlandse staf is ontslag aangezegd en moeten binnen een maand repatriëren. Dick Schotanus, die naar Singapore is overgeplaatst, heeft de opdracht hun vervoersaccomodatie te regelen. Het is met de algehele leegloop van Nederlanders uit Indonesië moeilijk om hen nog op vliegtuigen en schepen te plaatsen.
In Amsterdam zijn er ook al huwelijksplannen. Broer Kees heeft zich op 5 maart '59 verloofd met zijn penvriendin Emmy van der Linden.
Aan de andere kant komt de tijding dat oom Thom Thomassen, bij wie hij in de oorlog verbleef, op 8 mei '59 overleden is aan kanker. Hij heeft zich het leven verzuurd met nijd over de manier waarop hij bij Thomassen & Drijver uit de zaak is gemanoeuvreerd. In 1958 adviseerde hij IJsbrand nog over te stappen naar een Amerikaanse bank gezien de belabberde situatie bij de NHB. IJsbrand heeft echter gehoord dat zij al zo veel Nederlands personeel hebben aangenomen, dat hun Amerikaanse staff nauwelijks meer een kans krijgt. Daarom is hun aannamebeleid nu restrictief geworden.
Een client van de bank heeft voor IJsbrand een door hem bestelde Bolex H16Rx camera meegenomen uit Hong Kong en die hem op het Osaka kantoor overhandigd. Dit waren van die diensten die men elkaar wel bewees. Als IJsbrand er mee naar huis rijdt zet hij de koffer met het toestel in het bagagerek van de trein . Hij dommelt wat, moe van het kantoorwerk. Plotseling schrikt hij wakker als het station waar hij uit moet stappen wordt omgeroepen en springt uit de trein. Op het perron bemerkt hij dat hij de camera vergeten is, maar kan dan al niet meer terug want prompt zijn de deuren gesloten. Hij alarmeert het stationspersoneel. Die bellen naar de volgende halte om de koffer uit de trein te halen. Maar de koffer blijkt verdwenen te zijn! De politie komt in actie. Een paar dagen later komt een verheugend telefoontje dat de camera terug is gevonden bij een pandjeshuis. De passagier tegenover IJsbrand had zijn kans schoon gezien om zich over de koffer te ontfermen toen hij zag dat IJsbrand die vergat en had hem meteen ten gelde gemaakt. Het zal hem wel duur zijn komen te staan.
Tenslotte wordt de Osaka staf versterkt met de aankomst van Paul Niemantsverdriet en Henk Velders. Na een half jaar uitstel is de weg nu vrij voor IJsbrand om te vertrekken. Op 21 mei 1959 zal IJsbrand met de trein naar Tokyo afreizen. Hij wordt op het perron uitgewoven door de Osaka Subud groep, die hem een prachtig aangeklede geisha pop in een glazen kastje aanbieden. Een wenk om ook maar vlug in het huwelijksbootje te stappen. Dat zal een even groot obstakel blijken als het manoeuvreren in de trein met het breekbare cadeau.
Mijn foto's en die van mijn vroegere collega Hans Brinckmann werden in 2008 getoond in de Fujifilm Square Gallery expositie ruimte: 'Showa Japan seen through Dutch Eyes' . De expositie trok 49000 bezoekers.
© IJsbrand Rogge 2022
